THE MATTER x กระทรวงแรงงาน
เมื่อการค้ามนุษย์อยู่ใกล้ตัวกว่าที่คุณคิด ถอดบทเรียนจากผู้เสียหายที่คุณไม่เคยรู้มาก่อน
“เราทุกคนคือประชากรโลก”
ยุคโลกาภิวัตน์ท าให๎เราสามารถติดตํอสื่อสารหรือเดินทางข๎ามประเทศได๎อยํางงํายดาย สํงผลให๎การไปเที่ยว
ตํางประเทศนั้นฮิตจนแทบไมํตํางอะไรกับการไปหน๎าปากซอย บางคนก๎าวไปอีกขั้นด๎วยการไปท างาน
ตํางประเทศ และกลับมาพร๎อมกับเงินเป็นฟ่อน จนเพื่อนฝูงเห็นแล๎วก็พร๎อมใจเก็บกระเป๋ามุํงหน๎าสูํตํางแดนกัน
ถ๎วนหน๎า
แตํโลกที่แสนสะดวกในทุกวันนี้ยังมีภัยจาก ‘การค้ามนุษย์’ ที่อาศัยกระแสโลกาภิวัตน์และเทคโนโลยีในการ
หลอกลวงผู๎คนจนเกิดปัญหาเป็นวงกว๎าง หลายคนอาจมีภาพจ าวําการค๎ามนุษย์จะเกิดเฉพาะในพื้นที่ที่หํางไกล
และทุรกันดาร แตํความจริงแล๎วการค๎ามนุษย์อยูํใกล๎ตัวมากกวําที่คิด เพราะเกือบทุกประเทศล๎วนแตํเป็นสํวน
หนึ่งในเส๎นทางการค๎ามนุษย์โดยอาจเป็นประเทศต๎นทาง ประเทศทางผําน หรือประเทศปลายทาง
เราจึงอยากพาคุณมาถอดบทเรียนจากประสบการณ์จริงของผู๎เสียหายที่ถูกหลอกไปท างานข๎ามประเทศ
ค าบอกเลําจากญาติของผู๎เสียหายจากการค๎ามนุษย์และข๎อมูลจาก ‘ศูนย์บัญชาการป้องกันการค๎ามนุษย์ด๎าน
แรงงาน’ หรือ ศปคร. เพื่อให๎คุณรู๎ทันอันตราย ชํวยกันหยุดการค๎ามนุษย์การบังคับใช๎แรงงานหรือบริการ
ไมํให๎ใครต๎องตกเป็นเหยื่อของการค๎ามนุษย์อีก
ค้ามนุษย์บังคับใช้แรงงาน ภัยเงียบที่ฝังลึกในไทย
ถ๎าพูดถึงการค๎ามนุษย์แล๎ว หลายคนอาจนึกถึงขําวการค๎าประเวณีหรือแรงงานประมงเป็นสํวนใหญํ แตํใน
ความเป็นจริงการค๎ามนุษย์แฝงอยูํในการท างานหลายรูปแบบ เพราะการค๎ามนุษย์คือการกระท าที่น ามาซึ่งการ
ซื้อขายบุคคล ด๎วยวิธีการตํางๆ เพื่อหาประโยชน์จากบุคคลอื่น เชํน การหลอกลวงคนให๎ไปท างานผิดกฎหมาย
โดยผู๎ที่เกี่ยวข๎องทั้งหมดกับการหลอกลวงได๎รับผลตอบแทนจากการกระท านั้น
สํวนการบังคับใช๎แรงงานหรือบริการ คือการบังคับให๎คนท างานโดยไมํสมัครใจ ด๎วยวิธีการตํางๆ โดยที่คนๆ นั้น
ไมํสามารถขัดขืนการถูกบังคับให๎ท างานได๎เชํน ลูกเรือประมงถูกบังคับให๎ท างานเกินจ านวนชั่วโมงที่กฎหมาย
ก าหนดในแตํละวัน ซึ่งหากไมํยอมท างานก็จะถูกท าร๎ายรํางกาย และไมํสามารถหนีลงจากเรือได๎เนื่องจาก
เรือประมงลอยล าอยูํกลางทะเล
โดยตั้งแตํต๎นปีจนถึงเดือนกันยายนปีนี้จ านวนคดีค๎ามนุษย์ที่พบในไทยมีจ านวนถึง 32 คดีสํวนการบังคับใช๎
แรงงานหรือบริการ มีจ านวน 2 คดีและคดีเหลํานี้มักมีการท าร๎ายรํางกายเกิดขึ้นอีกด๎วย ซึ่งแทบไมํตํางจาก
เรื่องราวที่เราน ามาถอดบทเรียนให๎กับทุกคนในครั้งนี้เลย
จุดเริ่มต้นที่เปี่ยมด้วยความหวัง
“เป็นชํวงที่เพิ่งตกงาน จึงเข๎าไปเสิร์ชหางานอยูํในกลุํมๆ หนึ่งที่เคยได๎งานจากในนั้น”
ผู๎เสียหายที่ถูกหลอกไปท างานข๎ามประเทศเลําถึงจุดเริ่มต๎นวําเจอโพสต์ในกลุํมหางาน ที่ก าลังรับสมัครลําม
แปลภาษาในพื้นที่ทางตอนเหนือของไทย เงินเดือนเกือบ 40,000 บาทนั้นถือเป็นคําตอบแทนที่สูง และยังมี
คําใช๎จํายให๎ส าหรับการเดินทาง จึงได๎ติดตํอไปยังเจ๎าของโพสต์เชํนเดียวกับผู๎เสียหายจากการค๎ามนุษย์อีกราย
ทางญาติให๎ข๎อมูลวําในชํวงที่ก าลังหางานใหมํเนื่องจากบริษัทปิดตัวลงจากสภาวะเศรษฐกิจ จึงได๎พบกับโพสต์
รับสมัครเซลล์ภาษาอังกฤษในพื้นที่เดียวกัน โดยมีเงินเดือนเริ่มต๎นที่ 28,000 บาท ไมํรวมคําคอมมิชชัน มี
อาหาร คําที่พัก และมีคําใช๎จํายในการเดินทางให๎ฟรีเชํนกัน
ข๎อมูลจากเจ๎าหน๎าที่ศูนย์บัญชาการป้องกันการค๎ามนุษย์ด๎านแรงงาน (ศปคร.) พบวําในปัจจุบันการหลอกลวง
ผํานทางโซเชียลมีเดียมีมากขึ้น โดยเฉพาะทางเฟซบุ๏ก โดยนายจ๎างจะอ๎างวําเป็นงานที่ให๎ผลตอบแทนดีมี
ข๎อจ ากัดทางคุณสมบัติน๎อย ในชํวงแรกนายจ๎างมักให๎ผลตอบแทนตามที่บอกเพื่อเป็นการจูงใจให๎ผู๎เสียหายชวน
คนรู๎จักมารํวมงานด๎วยกัน แม๎ในบางครั้งผู๎เสียหายเองก็รู๎อยูํแล๎ววําต๎องเจอกับอะไรบ๎าง แตํด๎วยความไว๎ใจจึง
คิดวําไมํนํามีปัญหาอะไร
เมื่อความเป็นจริงไม่ต่างจากฝันร้าย
“พาไปไหนก็ไมํรู๎เพราะมันเป็นอีกประเทศหนึ่งแล๎ว ไมํมีการแสตมป์หนังสือเดินทางเข๎า ไมํมีอะไรที่บํงบอกวํา
เรามาประเทศนี้ถ๎ามันเกิดเรื่องอะไรขึ้น ไทม์ไลน์ลําสุดของเราก็คือเราจะอยูํที่นี่ หลังจากนั้นคือเราหายตัวไป
แล๎ว”
ผู๎เสียหายที่ถูกหลอกไปท างานข๎ามประเทศเลําวํา ความผิดปกติได๎เริ่มขึ้นตั้งแตํวันที่เดินทางไปถึง เมื่อคนที่มา
รับพาไปยังที่พักบริเวณชายแดน ไมํใชํสถานที่ท างานในตัวเมืองของจังหวัดตามที่นายหน๎าบอก ในวันถัดมาการ
เดินทางเต็มไปด๎วยความเสี่ยง ทั้งการนั่งเรือผํานน้ าเชี่ยว หรือการนั่งรถที่ต๎องคอยก๎มหลบสายตาต ารวจ
ตลอดเวลา ท าให๎ผู๎เสียหายรู๎วําเป็นการหลอกลวง แตํด๎วยความกลัวจึงเลือกที่จะท าตามค าสั่ง และตํอมาได๎รู๎วํา
งานที่ต๎องท าคือ ‘Scammer’ (การหลอกลวงเพื่อเอาผลประโยชน์จากผู๎อื่นทางอินเทอร์เน็ต) หลังจากนั้นได๎
พูดคุยกับนายหน๎าจนได๎รู๎วําแท๎จริงแล๎วนายหน๎าเองก็เป็นเหยื่อที่ถูกหลอกมาอีกทอด ผํานไปเป็นสัปดาห์
ผู๎เสียหายก็ยังไมํได๎เริ่มงาน จนกระทั่งมีเจ๎าหน๎าที่มาตรวจที่พัก และได๎ถูกควบคุมตัวไปเนื่องจากเป็นการเข๎า
เมืองผิดกฎหมาย ซึ่งผู๎เสียหายได๎บรรยายสภาพความเป็นอยูํที่ยากล าบาก ไมํวําจะเป็นสถานที่ อาหาร สิ่งของ
เครื่องใช๎ที่ต๎องเป็นผู๎รับผิดชอบเองทุกอยําง
หลังจากที่อยูํในห๎องขังไมํกี่วัน ผู๎เสียหายก็ถูกย๎ายไปที่กักกันส าหรับแรงงานข๎ามชาติแตํเมื่อได๎พบกับคนของ
นายจ๎างที่ปลอมตัวเป็นเจ๎าหน๎าที่สถานทูต และได๎เห็นเหยื่อบางคนถูกน าตัวออกไปจากที่กักกันกลางดึก
ผู๎เสียหายจึงได๎รู๎วําแม๎แตํในสถานที่ดังกลําวก็ไมํปลอดภัย เพราะอิทธิพลของนายจ๎างยังเข๎ามาได๎และก าลังรอ
น าตัวผู๎เสียหายออกมาเพื่อขายตํอไปประเทศอื่น
ทางด๎านผู๎เสียหายจากการค๎ามนุษย์ที่เดินทางไปยังอีกประเทศ ญาติได๎เลําถึงความรุนแรงวํามีตั้งแตํการหักเงิน
หากท ายอดไมํถึงเกณฑ์การประจาน การขังเดี่ยวใน ‘ ห๎องมืด’ ไปจนถึงการช็อตไฟฟ้าคนที่พยายามหลบหนี
ซึ่งการหลบหนีนั้นเป็นไปไมํได๎แนํนอน เพราะที่พักแทบจะเป็นเมืองที่มีทั้ง ร๎านขายของ คลินิก คาราโอเกะ
บํอน ไปจนถึงซํอง กินพื้นที่เกือบ 6 ไรํ ล๎อมรอบด๎วยก าแพงสูงและป้อมยามที่มีอาวุธปืน แตํหลังจากญาติท า
การขอความชํวยเหลือจากหนํวยงานตํางๆ ผู๎เสียหายก็ได๎ออกจากที่นั่น ทวําระหวํางรอท าเอกสารกลับประเทศ
ผู๎เสียหายได๎ถูกควบคุมตัวในข๎อหาติดหนี้จากการเลํนพนัน ทั้งที่ไมํเคยเลํนการพนันในประเทศนั้นเลย โดยญาติ
ของผู๎เสียหายได๎วิเคราะห์ถึงเหตุการณ์นี้วํา
“นี่คืออิทธิพลของขบวนการข๎ามชาติที่เขามีอ านาจจนสามารถท าให๎เราติดคุกได๎”
ซึ่งชีวิตในห๎องขังนั้นไมํตํางจากผู๎เสียหายอีกรายนัก ไมํวําจะเป็นข๎าวใสํถังที่ต๎องใช๎มือกิน หรือทุกอยํางที่ต๎องใช๎
เงินซื้อ จนท าให๎ผู๎เสียหายต๎องขอเงินจากสถานทูตเพื่อให๎มีเงินพอส าหรับใช๎ชีวิต
ในวันที่กรงขังเปิดออก
เมื่อรู๎สึกไมํปลอดภัย ผู๎เสียหายที่ถูกหลอกไปท างานข๎ามประเทศจึงให๎แฟนซึ่งไปด๎วยกันติดตํอขอความ
ชํวยเหลือจากเพื่อนในไทย จนได๎รับการติดตํอจาก ศปคร. และได๎รับค าแนะน าในการกลับประเทศ รวมถึง
ประสานความชํวยเหลือกับทางสถานทูตให๎เป็นการภายใน การติดตํอกับ ศปคร. ไว๎ตลอด ท าให๎การเดินทาง
กลับประเทศไมํมีปัญหาเกิดขึ้น แม๎จะวําใช๎เวลากักตัวถึง 14 วัน และมีการคุกคามจากนายจ๎างที่อ๎างวํามีพรรค
พวกในไทย นอกจากนี้ศปคร. ยังชํวยประสานงานให๎กับผู๎เสียหายในเรื่องกฎหมายเกี่ยวกับการเข๎าเมือง จนใน
ปัจจุบันผู๎เสียหายสามารถใช๎ชีวิตได๎ตามปกติแล๎ว
“ชีวิตเราจะยังไมํปลอดภัย ตอนนี้มันอาจจะไมํเกิดอะไรขึ้น แตํหลังจากนั้นเราไมํรู๎”
ในสํวนของผู๎เสียหายอีกราย ญาติเลําวําใช๎เวลาทั้งสิ้นเกือบ 3 เดือนในการกลับไทย ซึ่ง ศปคร. ก็เป็นหนํวยงาน
ที่ติดตํอเข๎ามาชํวยเหลือเชํนกัน ในปัจจุบันผู๎เสียหายรายนี้ยังอยูํในการดูแลของราชการ รวมถึงญาติที่ต๎องได๎รับ
การคุ๎มครองจากเจ๎าหน๎าที่ต ารวจ เพราะถูกนายจ๎างคุกคามด๎วยการโทรมาขํมขูํ ไปจนถึงสํงคนทวงหนี้ปลอมมา
ที่บ๎าน ทั้งที่ตนไมํได๎ติดหนี้ใคร
นอกจากการชํวยเหลือผู๎เสียหายในการเดินทางกลับ ทาง ศปคร. ยังรํวมกับหนํวยงานรัฐและเอกชน ในการ
ป้องกันการค๎ามนุษย์ด๎านแรงงาน สร๎างการรับรู๎แกํประชาชนให๎เห็นถึงอันตรายของการค๎ามนุษย์และ
ประสานงานให๎ความชํวยเหลือกรณีได๎รับแจ๎งเรื่อง เมื่อได๎รับเบาะแส ทาง ศปคร. จะตรวจสอบข๎อเท็จจริง และ
รํวมมือกับหนํวยงานอื่นๆ เพื่อชํวยเหลือผู๎เสียหายในการเดินทางกลับเป็นอันดับแรก ถ๎าเป็นเคสในประเทศจะ
ใช๎เวลาเพียง 1-2 วันเทํานั้น แตํถ๎าเป็นเคสที่เกิดขึ้นในตํางประเทศอาจต๎องใช๎เวลาถึง 3-4 เดือน เพราะขั้นตอน
การด าเนินการให๎ความชํวยเหลือจะต๎องด าเนินการโดยประเทศปลายทาง ซึ่งอาจต๎องใช๎เวลาในการตรวจสอบ
ข๎อเท็จจริง อยํางไรก็ตาม กรณีดังกลําว สถานทูตไทยประจ าประเทศนั้นๆ ถือเป็นผู๎ประสานงานหลักในการให๎
ความชํวยเหลือคนไทย กํอนที่จะมีการเดินทางกลับเข๎าประเทศไทย และเข๎าสูํกระบวนการทางกฎหมายตํอไป
ส าหรับการกระท าผิดฐานค๎ามนุษย์ทางเจ๎าหน๎าที่จาก ศปคร. ให๎ข๎อมูลวํา มีโทษจ าคุกตั้งแตํ 4 ปีถึงจ าคุก
ตลอดชีวิต หรือประหารชีวิต มีโทษปรับตั้งแตํ 400,000 บาท ถึง 2,000,000 บาท สํวนการกระท าผิดฐาน
บังคับใช๎แรงงานหรือบริการ มีโทษจ าคุกตั้งแตํ6 เดือน ถึงจ าคุกตลอดชีวิต หรือประหารชีวิต มีโทษปรับ ตั้งแตํ
50,000 บาท ถึง 2,000,000 บาท
ภัยร้ายใกล้ตัวที่ยังไม่สิ้นสุด
“การค๎ามนุษย์มันใกล๎ตัวเรามาก” คือค าตอบของผู๎เสียหายเมื่อเราถามถึงสิ่งที่อยากบอกกับคนในสังคม เพราะ
ยังมีเหยื่ออีกหลายรายที่ถูกหลอกในลักษณะเดียวกัน และในปัจจุบันก็ยังไมํได๎รับการชํวยเหลือ
“ถ๎าคุณท างานไมํได๎คุณจะถูกขายตํอให๎นายหน๎าคนอื่นไปเรื่อยๆ ไมํมีงานไหนจะได๎เงินเยอะและสบายอยํางที่
เขาวํา ถ๎าเราไปแบบผิดกฎหมาย” ผู๎เสียหายสรุป
ด๎านเจ๎าหน๎าที่ก็มีมุมมองเกี่ยวกับปัญหาการค๎ามนุษย์ที่นําสนใจวํา
“ถ๎ามีรายได๎ที่เพียงพอตํอการด ารงชีพ คือสามารถเลี้ยงดูตัวเองและครอบครัวได๎อยํางมีศักดิ์ศรีก็คงไมํมีใครที่
ยอมเสี่ยงไป เราจึงไมํควรตัดสินคุณคําของใครจากฐานะ สํวนคนที่หาผลประโยชน์จากคนอื่น หนํวยงานภาครัฐ
ต๎องบังคับใช๎กฎหมายเพื่อไมํให๎มีการกระท าผิดอีก” ดังนั้น การประชาสัมพันธ์ให๎สังคมได๎รู๎ถึงปัญหาดังกลําวจึง
เป็นสิ่งจ าเป็น นอกจากนั้นกระทรวงแรงงานยังมีหน๎าที่ให๎ความชํวยเหลือคนที่หางาน โดยสามารถติดตํอ
สอบถามและลงทะเบียนคนหางานได๎เพื่อให๎มั่นใจวําจะได๎งานที่ดีและได๎รับความคุ๎มครองตามกฎหมาย
ปัจจุบันการค๎ามนุษย์และการบังคับใช๎แรงงานในไทยมีจ านวนลดลง อาจเป็นเพราะการเดินทางข๎ามประเทศ
เป็นไปได๎ยาก รวมถึงหลายกิจการไมํต๎องการแรงงานเพิ่ม บางกิจการถึงขั้นปิดตัวลง สิ่งที่นําหํวงคือ การแพรํ
ระบาดของเชื้อโควิด-19 อาจสํงผลท าให๎มีผู๎วํางงานเพิ่มมากขึ้น และอาจเสี่ยงตํอการตกเป็นเหยื่อของการค๎า
มนุษย์หรือการบังคับใช๎แรงงานได๎มากยิ่งขึ้น
หากเจอเบาะแส หรือต้องการความช่วยเหลือ สามารถติดต่อได้ที่อีเมล adhoc.mol@gmail.com หรือ
โทร 1506 สายด่วนกระทรวงแรงงาน

ที่มา : https://thematter.co/brandedcontent/ccpl_prevention-of-humantrafficking/155728?draftsforfriends=tcGaxFEoFR7gb7NWWHO6svMMWPDWGsiF
ลิ้งค์ Video : https://fb.watch/8dshIcK12y/